یائسگی بانوان؛ از علائم تا عوارض و درمان آن

زمانی که یک خانم 12 ماه متوالی پریود نشود و دیگر نتواند به صورت طبیعی باردار شود، یائسگی اتفاق می افتد. معمولا بین سنین 45 و 55 است اما ممکن است قبل یا بعد از این طیف سنی اتفاق بیفتد. یائسگی علائم ناخوشایندی مانند گرگرفتگی و اضافه وزن را به دنبال دارد. اکثر بانوان برای یائسگی احتیاج به درمان ندارند. با این حال برای رفع نگرانی های آینده درباره یائسگی پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله از سایت دکتر فاطمه ارشادی با ما همراه باشید.

علت علمی و پزشکی یائسگی چیست؟

یائسگی یک فرایند طبیعی است که در اثر کهولت تخمدان ها و تولید کم تر هورمون های بارور اتفاق می افتد. بدن در واکنش به پایین آمدن سطح موارد زیر، دستخوش تغییراتی می شود که از جمله قابل توجه ترین تغییرات از بین رفتن فولیکول های فعال تخمدان است. این ساختار کار تولید و رهاسازی تخمک از جداره ی تخمدان را برعهده دارد که باعث قاعدگی و باروری می شود. مواردی از جمله:

استروژن
پروژسترون
تستسترون
هورمون تحریک کننده ی فولیکول (FSH)
هورمون لوتئینی (LH)

اکثر بانوان متوجه می شوند که با طولانی و شدید تر شدن خونریزی، بسامد قاعدگی نامنظم تر می شود. این اتفاق معمولا از اواسط تا اواخر 40 سالگی رخ می دهد. اکثر زنان تا 52 سالگی دچار یائسگی می شوند. در برخی موارد، در اثر جراحت یا جراحی برداشتن تخمدان و ساختار لگن مربوط به آن، یائسگی اتفاق می افتد.

از جمله عوامل جلو افتادن یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اووفورکتمی دوجانبه، یا برداشتن هر دو تخمدان
فرسایش تخمدان، یا پایان یافتن عملکرد تخمدان که ممکن است توسط هورمون تراپی، جراحی یا روش های رادیوتراپی در زنانی رخ دهد که مبتلا به تومور گیرنده ی استروژن هستند.
پرتو درمانی لگن
جراحت لگن که باعث آسیب شدید یا از بین رفتن تخمدان ها می شود.

یائسگی از چه سنی شروع می شود ؟

یائسگی، که به همچنین به عنوان دوران یائسگی یا دوران انقطاع قاعدگی شناخته می‌شود، مرحله‌ای طبیعی در زندگی زنان است که با توقف قاعدگی و قطعی تولید هورمون‌های تخمدانی همراه است. معمولاً یائسگی در دوران میانسالی زنان اتفاق می‌افتد، اغلب بین سنین 45 تا 55 سال. با این حال، هر زنی می‌تواند در سنین متفاوتی وارد این دوره شود.
عموماً، مدت زمانی تاخیر در آغاز یائسگی وجود دارد که به عنوان پیشی یائسگی شناخته می‌شود. در این مرحله، قاعدگی زن بطور نامنظم می‌شود و ممکن است با تغییرات در میزان هورمون‌های تخمدانی همراه باشد. برخی زنان ممکن است از پیشی یائسگی در سنین 35 تا 40 سال رنج ببرند. اما برای بیشتر زنان، یائسگی در سنین 45 تا 55 سال رخ می‌دهد.
مهم است بدانید که هر زنی ممکن است تجربه یائسگی خود را به شکلی منحصر به فرد داشته باشد و علائم و زمان بروز آن ممکن است بین افراد متفاوت باشد. همچنین، عوامل ژنتیکی، سابقه قاعدگی، سلامت کلی و عوامل محیطی می‌توانند بر زمان و شدت یائسگی تأثیر بگذارند. در صورتی که شما نگران یائسگی خود هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا اطلاعات و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.

دوران یائسگی چقدر طول میکشد؟

دوران یائسگی مدت زمان متفاوتی برای هر زن دارد و نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی در این مورد داشت. معمولاً، یائسگی ممکن است تا چند سال طول بکشد. میانگین مدت یائسگی برای بیشتر زنان حدود 4 تا 5 سال است، اما برخی زنان ممکن است تا 10 سال یا بیشتر نیز در این دوره قرار بگیرند.

دوران یائسگی به سه مرحله تقسیم می‌شود:

۱- پیشی یائسگی (Perimenopause)

این مرحله آغاز یائسگی را نشان می‌دهد و معمولاً 2 تا 8 سال قبل از توقف قاعدگی رخ می‌دهد. در این مرحله، قاعدگی نامنظم، تغییرات هورمونی و علائم مرتبط با یائسگی شروع می‌شوند.

۲- یائسگی (Menopause)

یائسگی به معنای توقف کامل قاعدگی است و رسماً بعد از 12 ماه بدون قاعدگی تشخیص داده می‌شود. معمولاً در سنین 45 تا 55 سال رخ می‌دهد، اما هر زنی ممکن است در سنین متفاوتی وارد این مرحله شود.

۳- پسا یائسگی (Postmenopause)

پس از یائسگی، زن در مرحله پسی یائسگی قرار می‌گیرد. در این مرحله، علائم یائسگی به تدریج کاهش می‌یابند، اما برخی علائم مانند خشکی واژن و تغییرات استخوانی ممکن است همچنان وجود داشته باشند.

علائم و نشانه های یائسگی خانم ها

یائسگی در خانم‌ها با تغییرات هورمونی خاصی همراه است که می‌تواند علائم و نشانه‌های مختلفی را به همراه داشته باشد. برخی از علائم و نشانه‌های معمول یائسگی در خانم‌ها عبارتند از:

• گرگرفتگی (هات فلش)
• پایین آمدن قدرت باروری
• تغییرات قاعدگی
• به هم خوردن نظم قاعدگی
• احساس خشکی و ناراحتی در واژن
• گل افتادن پوست
• اختلال در خواب
• اضطراب بی دلیل
• افسردگی
• تغییرات مجازی
• تعریق شبانه
• تکرر ادرار
• تغییرات هورمونی
• تغییرات احساسی
• کاهش چگالی استخوان
• خستگی
• سردرد
• افزایش وزن
• ریزیش و نازک شدن مو
• خشکی پوست

یائسگی زودرس چه عوارضی دارد؟

حدود 1 درصد از بانوان قبل از 40 سالگی و تقریبا 5 درصد از بانوان بین سنین 40 تا 45 سال دچار یائسگی می شوند که به آن یائسگی زودهنگام یا زودرس مگویند. یائسگی زودرس (یائسگی قبل از سنین معمول) ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد. برخی از عوارض رایج یائسگی زودرس عبارت است از:

↲ نازایی

یائسگی زودرس می‌تواند توانایی باروری زنان را کاهش دهد و منجر به نازایی شود.

↲ اختلالات قلبی و عروقی

کاهش هورمون‌های تخمدانی در یائسگی زودرس می‌تواند باعث افزایش خطر بروز اختلالات قلبی و عروقی مانند بیماری عروق کرونری (بستری عروق قلب)، سکته قلبی و سکته مغزی شود.

↲ پوکی استخوان

هورمون‌های تخمدانی مهم برای سلامت استخوان هستند. در یائسگی زودرس، کاهش سطح هورمون‌های تخمدانی می‌تواند منجر به کاهش چگالی استخوانها و افزایش خطر ابتلا به اوستئوپروز (کاهش استحکام استخوان) شود.

↲ درگیری با علائم آزاددهنده یائسگی

زنان با یائسگی زودرس ممکن است با علائمی همچون گرمی مفرط، عرق‌ریزی شبانه، خشکی واژن، اختلالات خواب و تغییرات مزاجی مواجه شوند.

✍️ بیشتر بدانید: درمان آتروفی و خشکی واژن با لیزر

↲ اثرات روانشناختی

یائسگی زودرس می‌تواند تأثیرات روانشناختی مانند افزایش خستگی، افسردگی، اضطراب و خلق و خوی نامتعادل را ایجاد کند.

راهکارهای کنترل و کاهش علائم یائسگی

با اینکه راهکارهای کنترل و کاهش علائم یائسگی می‌توانند به آرامش فرد کمک کنند، اما همیشه بهتر است با پزشک خود درباره نیازها و شرایط شخصی حال حاضرتان صحبت کنید. برای کنترل و کاهش علائم یائسگی، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

• داشتن برنامه تغذیه سالم

مصرف یک رژیم غذایی سالم و تغذیه‌ای متنوع که شامل میوه‌ها، سبزیجات، محصولات کامل‌گندم، ماهی، مغزها، فندق‌ها و دانه‌ها است، می‌تواند به کاهش علائم یائسگی کمک کند. همچنین، مصرف مواد غذایی حاوی فیتواستروژن‌ها (مانند سویا و لوبیا سبز) نیز مفید است.

• ورزش منظم

انجام فعالیت بدنی منظم و معتدل مانند پیاده‌روی، بدنسازی، یوگا یا شنا می‌تواند به حفظ سلامتی استخوان‌ها، کاهش استرس، بهبود خواب و بهبود علائم یائسگی کمک کند. هدف باید انجام حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی روزانه باشد.

• مدیریت استرس

استرس می‌تواند علائم یائسگی را تشدید کند. از روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تمرین تنفس عمیق، یوگا، تمرینات آرامش و روش‌های ریلکساسیون استفاده کنید. همچنین، تخلیه احساسات و صحبت با عزیزان نیز می‌تواند مفید باشد.

• خواب به موقع

به خواب کافی و کیفی توجه کنید. تلاش کنید برای رعایت الگوی خواب منظم، ایجاد محیط خواب مناسب و اجتناب از مصرف مواد محرک آرامش خواب را تسهیل کنید.

• استفاده از تکنیک‌های تسکین‌بخشی

استفاده از تکنیک‌های تسکین‌بخش مانند گرمایی موضعی، پوشیدن لباس‌های مناسب در طول شب، استفاده از الیاف نرم و تهویه‌ی خوب در اتاق خواب می‌تواند به کاهش علائم گرما و عرق‌ریزی کمک کند.

• مصرف مکمل‌های گیاهی

برخی از مکمل‌های گیاهی مانند جذور سیاه‌تره، زیره سبز و جینکو بیلوبا ممکن است به کاهش علائم یائسگی کمک کنند. قبل از مصرف هرگونه مکمل، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

• استفاده از درمان‌های هورمونی

در برخی موارد، پزشک ممکن است درمان‌های هورمونی مانند هورمون جایگزین تخمدان (HRT) را تجویز کند تا علائم یائسگی را کاهش دهد. اما قبل از استفاده از هر نوع درمان هورمونی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و مزایا و معایب آن را بررسی کنید.

• مراقبت از پوست

استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و کرم‌ها برای نرم‌تر و لطیف‌تر نگه داشتن پوست، استفاده از محافظت‌کننده‌های ضد آفتاب و آنتی‌اکسیدان‌ها، و اجتناب از دود سیگار و تابش مستقیم آفتاب می‌تواند به کاهش علائم پیری و خشکی پوست کمک کند.

• مشاوره روانشناختی

در صورت نیاز، مشاوره روانشناختی یا روان‌درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا با تغییرات روانشناختی و عاطفی مرتبط با یائسگی مقابله کنید.

• سیگار نکشید و مصرف الکل را محدود کنید

سیگار کشیدن و مصرف مستمر الکل می‌تواند علائم یائسگی را تشدید کند، بنابراین تلاش کنید از این عادات خودداری کنید یا مصرف آنها را به حداقل برسانید.

*~ سوالات متداول درباره یائسگی ~*