عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی یکی از رایج ترین عمل های زنان است. این جراحی بسیاری از مشکلات مانند افتادگی رحم و خونریزی بیش از حد را برطرف می کند و فرد شانس ادامه زندگی در سلامت کامل را خواهد داشت. به منظور آشنایی بیشتر با دلایل و انواع هیسترکتومی و مراقبت های بعد از آن، تا انتهای این مقاله از سایت دکتر فاطمه ارشادی همراه ما باشید.
منظور از عمل برداشتن رحم چیست؟
عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی (hysterectomy) یک روش جراحی است که در آن رحم زنان برداشته می شود. از آنجایی که رحم بعد از هیسترکتومی برداشته می شود، شما توانایی خود را برای باردار شدن از دست می دهید و دیگر قاعدگی را تجربه نخواهید کرد. در آوردن رحم ممکن است با توجه به مشکلات بیمار شامل برداشتن اندام ها و بافت های اطراف رحم مانند لوله های فالوپ و تخمدان ها نیز باشد.
انواع عمل هیسترکتومی با برداشتن رحم
به طور کلی، عمل هیسترکتومی باتوجه به میزان برداشتن رحم و سایر اندام های اطراف آن به 4 نوع تقسیم بندی می شود:
- هیسترکتومی کامل (هیسترکتومی توتال)؛ که شامل برداشتن رحم و دهانه رحم می شود.
- هیسترکتومی سوپراسرویکال (هیسترکتومی ساب توتال)؛ که تنها بخش بالایی رحم برداشته می شود و دهانه رحم باقی می ماند.
- هیسترکتومی کامل با سالپنگو اوفورکتومی دو طرفه؛ که شامل برداشتن رحم، دهانه رحم تخمدان ها (اووفورکتومی) همراه یا بدون لوله های فالوپ (سالپنژکتومی) می شود.
- هیسترکتومی رادیکال (هیسترکتومی گسترده)؛ که شامل برداشتن رحم، دهانه رحم، لوله های فالوپ، تخمدان ها، قسمت فوقانی واژن و برخی بافت ها و غدد لنفاوی اطراف می شود. این نوع هیسترکتومی در زمان ابتلا به سرطان انجام می شود.
دلایل برداشتن رحم
- خونریزی غیر طبیعی یا شدید واژینال که با روش های درمانی دیگر کنترل نمی شود.
- درد شدید همراه با خونریزی قاعدگی که با روش های درمانی دیگر کنترل نمی شود
- فیبروم رحم (تومورهای غیر سرطانی)
- درد لگن مربوط به رحم که با درمان های دیگر کنترل نمی شود.
- افتادگی رحم که می تواند منجر به بی اختیاری ادرار یا مشکل در حرکات روده شود.
- ناهنجاری هایی که می تواند منجر به سرطان دهانه رحم، سرطان رحم یا پیشگیری از سرطان شود.
- شرایط مربوط به پوشش داخلی رحم، مانند هیپرپلازی، پولیپ های عود کننده رحم یا آدنومیوز.
اقدامات لازم قبل از عمل هیسترکتومی
مهمترین نکات قبل از عمل برداشتن رحم عبارتند از:
- انجام آزمایشاتی مانند آنالیز خون، آزمایش ادرار و سونوگرافی الزامی است.
- هر نوع عفونت واژینال یا عفونت ادراری باید قبل از عمل درمان شود.
- 24 ساعت قبل از عمل، از استعمال پمادهای داخلی اجتناب کنید.
- مصرف آسپیرین و وارفارین را متوقف کنید.
- خوردن غدا و آشامیدن را بین 8 تا 12 ساعت قبل از عمل متوقف کنید.
عمل برداشتن رحم چطور انجام می شود؟
این جراحی با بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی (بی حسی اپیدورال یا نخاعی) انجام می شود. روش های مختلفی برای هیسترکتومی وجود دارد. که ممکن است بسته به وضعیت، وزن و ترجیح بیمار متفاوت باشد. به طور کلی، اندیکاسیون بیمار و رویکرد جراح نوع جراحی را تعیین می کند.
1- هیسترکتومی واژینال
در این عمل، رحم از طریق یک برش در قسمت بالایی واژن برداشته می شود و هیچ برش خارجی وجود ندارد. بخیه های حل شونده در داخل واژن قرار می گیرند. عمل برداشتن رحم واژینال اکثرا در موارد افتادگی رحم و سایر شرایط غیر سرطانی استفاده می شود. این روش کمترین عوارض و کوتاه ترین دوره نقاهت را دارد. در این جراحی بیماران معمولاً در همان روز عمل به خانه باز می گردند.
2- هیسترکتومی لاپاراسکوپی
یکی از بهترین تکنیک های این جراحی برداشتن رحم با لاپاراسکوپی است. در این روش،دستگاهی به نام لاپاراسکوپ مجهز به لوله ای نازک با یک دوربین فیلمبرداری در انتهای آن، از طریق یک برش کوچک در ناف به قسمت پایین شکم وارد می شود. ابزارهای جراحی از طریق چندین برش کوچک دیگر وارد شده و رحم یا سایر اندام ها برداشته می شوند. در این روش بیماران معمولا در همان روز یا یک روز بعد از عمل به خانه باز می گردند. عوارض برداشتن رحم از طریق لاپاراسکوپی به نسبت دیگر روش های هیسترکتومی کمتر بوده و دوره نقاهت کوتاه تری نسبت به جراحی شکمی دارد.
3- هیسترکتومی شکمی
در این روش، رحم از طریق یک برش به طول 15 تا 20 سانتی متر در شکم (از ناف تا استخوان شرمگاهی) برداشته می شود. این جراحی نسبت به سایر روش ها طولانی تر انجام می شود و به واسطه برش بزرگ، عوارض جدی تری به همراه دارد. این روش اغلب به هنگام سرطان، بزرگی رحم و گسترش بیماری به سایر نواحی لگن استفاده می شود. این جراحی معمولاً نیاز به بستری طولانی تری در بیمارستان (دو یا سه روز) و زمان بهبودی طولانی تری دارد.
مدت زمان عمل برداشتن رحم
به طور معمول، هیسترکتومی 1 تا 3 ساعت طول می کشد. این زمان بسته به اندازه رحم، نیاز به برداشتن اسکارهای جراحی قبلی و اینکه آیا سایر بافت ها مانند بافت آندومتر و سایر اندام ها (مانند لوله های فالوپ یا تخمدان ها) همراه با رحم شما برداشته شده اند، می تواند متفاوت باشد.
دوره نقاهت جراحی برداشتن رحم
اکثر افراد در حدود 4 تا 6 هفته پس از هیسترکتومی بهبود می یابند. به طور کلی، بهبودی به نوع هیسترکتومی و نحوه انجام جراحی بستگی دارد. دوره بهبودی هیسترکتومی واژینال و لاپاراسکوپی زمان کمتری نسبت به بهبودی هیسترکتومی شکمی دارد. توصیه می شود در روزهای اول استراحت کامل داشته و به تدریج فعالیت خود را افزایش دهید.
مراقبت بعد از برداشتن رحم و تخمدان
به منشور تسریع در روند بهبودی، رعایت نکات زیر بعد از هیسترکتومی ضروری است. مهمترین مراقبت های بعد از هیسترکتومی یا برداشتن رحم عبارتند از:
- از حمل اجسام سنگین خودداری کنید.
- برای تسکین درد از مسکن استفاده کنید.
- به منظور تسریع روند بهبودی، با مشورت پزشک پیاده روی های آرام انجام دهید.
- برای حدود شش هفته از رابطه جنسی خودداری کنید.
- تا زمانی که علائم و اثرات عمل ناپدید نشوند، رانندگی نکنید.
- از یک رژیم غذایی سالم سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی مختلف پیروی کنید.
- برای کاهش یبوست، روی خوردن فیبر غذایی تمرکز کنید.
- در دوران نقاهت از استعمال دخانیات خودداری کنید.
عوارض برداشتن رحم
ترشحات واژن (بین 2 تا 6 هفته بعد از عمل) و تحریک در محل برش از شایع ترین عوارض جانبی هیسترکتومی است. اگر تخمدان های شما در طول هیسترکتومی برداشته شد، ممکن است علائم یائسگی مانند گر گرفتگی، خشکی واژن، از دست دادن میل جنسی و اختلالات خواب ایجاد شود. البته پزشک گزینه های درمانی را برای جلوگیری از اثرات یائسگی ذکر شده در بالا با شما در میان می گذارد.
شایع ترین عوارض برداشتن لوله رحم و تخمدان
- خونریزی واژینال قرمز روشن
- تب بالای 38 درجه سانتیگراد
- حالت تهوع یا استفراغ شدید
- مشکل در ادرار کردن، احساس سوزش هنگام ادرار کردن یا تکرر ادرار
- افزایش درد
- افزایش قرمزی، تورم یا ترشح مایع از برش های جراحی
عوامل خطر بعد از عمل برداشتن رحم و تخمدان
مانند هر جراحی دیگری، هیسترکتومی، ممکن است با خطرات جدی برای سلامتی بیمار همراه باشد. مشکلات رایجی که ممکن است پس از هیسترکتومی رخ دهد که عبارتند از:
- لخته شدن خون
- عفونت شدید
- خون ریزی
- انسداد روده
- آسیب مجاری ادراری
- مشکلات بیهوشی
برداشتن رحم باعث کوچک شدن شکم میشود؟
طبیعی است که شکم بعد از برداشتن رحم کوچک‌تر شود. البته میزان کوچک شدن شکم در افراد مختلف متفاوت است و به عوامل دیگری مانند اندازه اولیه رحم نیز بستگی دارد و دلایل اصلی این موضوع عبارتند از:
- رحم یک اندام نسبتاً بزرگ در ناحیه شکم است. بنابراین، با برداشتن آن، فضای اشغال‌شده توسط رحم خالی شده و شکم کوچک‌تر میشود.
- برداشتن رحم ممکن است باعث کاهش حجم و اندازه سایر اندام‌های داخلی شکم مانند روده‌ها شود. این نیز به کاهش حجم شکم کمک میکند.
- بعد از عمل جراحی، ورم و متورم بودن ناشی از جراحی نیز به تدریج کاهش یافته و شکم کوچک‌تر میشود.
در نهایت اما..
هیسترکتومی، یک عمل جراحی جهت برداشتن رحم است که به روش های مختلف واژینال، شکمی و لاپاراسکوپی انجام می شود. این جراحی اغلب در بانوانی انجام می شود که به دلیل بیماری علائمی مانند خونریزی، افتادگی رحم، بی اختیاری ادرار ایجاد شده و با درمان های غیر جراحی نیز موثر نبوده است. در پایان توصیه می شود به منظور عمل برداشتن رحم به بهترین متخصص زنان مراجعه کنید.
*~ سوالات متداول درباره هیسترکتومی یا برداشتن رحم ~*
طول زمان عمل جراحی برداشتن رحم و تخمدان (هیسترکتومی و ساکسپین‌کتومی) معمولاً بین 1 تا 2.5 ساعت است. البته این بازه زمانی می‌تواند بسته به شرایط بیمار و جراح کمی متفاوت باشد.
طول واژن معمولاً بعد از هیسترکتومی (برداشتن رحم) تغییر میکند و در اکثر موارد طول واژن بین 1 تا 3 سانتی‌متر کاهش می‌یابد، چون رحم به عنوان بخشی از واژن برداشته شده است.
بله. عمل برداشتن رحم همواره با بیهوشی عمومی انجام میشود تا بیمار در طول جراحی هیچ گونه درد و ناراحتی احساس نکند.
عمل برداشتن رحم و تخمدان (هیسترکتومی و آدنکتومی) معمولاً 1 تا 2.5 ساعت طول میکشد و به پیچیدگی جراحی، شرایط بیمار، روش جراحی و تجربه و مهارت جراح بستگی دارد.
به مدت 4 تا 6 هفته استراحت کنید و از انجام فعالیت‌های سنگین و برقراری رابطه جنسی اکیدا خودداری کنید. تا بهبودی کامل پیگیری درمان با پزشک و مراقبت از محل جراحی نیز نباید فراموش شود