تشخیص و درمان آبسه بارتولن

بیماری کیست بارتولن یا آبسه بارتولن یک بیماری مربوط به غدد بارتولن در واژن می باشد. این بیماری مختص زنان است که به دلایل مختلفی بروز پیدا می کند. بیماری کیست بارتولن به دو نوع کیست عفونی و غیر عفونی تقسیم می گد. این بیماری با نام توده ناحیه تناسلی نیز شناخته می شود. خوشبختانه اغلب افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند، پس از طی روند درمان به صورت کامل بهبودی می یابند و همچنین در صورت شناخت صحیح می توان به راحتی از بروز این بیماری پیشگیری نمود. در این مقاله از سایت دکتر فاطمه ارشادی درباره بیماری کیست بارتولن صحبت خواهیم کرد و علائم و دلایل ابتلا یه آبسه بارتولن، روش‌های پیشگیری، درمان، چند روش برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری و … را شرح خواهیم داد.

غدد بارتولن چیست؟

غدد بارتولن (Bartholin’s cyst) در دو طرف ناحیه ی ورودی واژن (لب های کوچک) قرار دارند. این غدد کوچک هستند و در حالت عادی دیده یا حس نمی شوند. ترشحات غدد بارتولن‌ در شرایط طبیعی روی سطح مخاطی ورودی واژن ترشح می شود و سبب لغزنده شدن ناحیه حین رابطه جنسی میشود. این مایع از طریق دو مجرای نازک که کانال بارتولن نام دارند، به داخل واژن ترشح می شود.

درباره کیست بارتولن بدانید

اگر مجرای غدد بارتولن مسدود شود کیست تشکیل میشود که تورمی بدون درد است .کیست ها معمولا دردناک نیستند . البته کیست های بزرگ ممکن است به دلیل اندازه آنها دردناک باشند.این کیست ها ممکن است اندازه ۱ تا بیشتر از ۱۰ سانت داشته باشند. این کیست ها معمولا به آرامی رشد کرده و در اغلب اوقات بدون درد هستند. بنابراین اغلب کیست ها نیازی به درمان ندارند اما در صورتی که کیست عفونی، دردناک و اندازه ای بزرگ داشته باشد، درمان آن ضروری خواهد بود.

منظور از آبسه بارتولن چیست؟

در صورتی که ترشحات داخل کیست عفونی شود، آبسه بارتولن ایجاد میشود که شدیدا دردناک است. عوامل باکتریال آبسه بارتولن اغلب شامل چند باکتری مختلف از جمله عفونتهای منتقله از راه تماس جنسی یا باکتریهای روده هستند و بنابراین برای درمان ممکن این نیار به درمان چند دارویی باشد. ولی آبسه بارتولن سبب درد قابل توجهی علاوه بر تورم می شود. ناحیه متورم بسیار حساس است و پوست قرمز می شود. پیاده روی و نشستن ممکن است کاملا دردناک باشد. اغلب موارد ، همزمان عفونت واژینال هم وجود دارد. اگر آبسه در مراحل پیشرفته باشد، باید تخلیه شود و به درمان دارویی خوراکی یا تزریقی جواب نمیدهد.
در واقع اگر یکی از غدد بارتولن به هر دلیلی مسدود شود، کیست بارتولن ایجاد خواهد شد. و در صورتی که کیست بارتولن عفونی گردد، آبسه بارتولن رخ خواهد داد. جدار آبسه بارتولن می تواند ضخامت زیادی داشته باشد. گاهی اوقات ممکن است مبتلایان به آبسه بارتولن پس از گذشت مدتی اصطلاحا دچار برگشت کیست شوند که ممکن است این کیست ها دوباره آلوده شوند. همانطور که گفته شد آبسه بارتولن بسیار دردناک است و اغلب اوقات در یک طرف واژن پدید می آید.

دلیل بروز کیست بارتولن چیست؟

طبق تحقیقات انجام شده، عوامل مختلفی می توانند باعث بروز کیست بارتولن شوند. به صورت کلی انسداد غدد بارتولن موجب ایجاد کیست خواهد شد، بنابراین عواملی مانند تورم، رشد اضافی، آسیب دیدگی، عفونت ها و یا وجود ترشحات بسیار غلیظ می توانند باعث بروز کیست بارتولن شوند. غدد بارتولن هنگام رابطه جنسی مایعات بیشتری تولید می کنند و فشار بیشتری بر آن ها وارد می شود. بنا به این دلیل کیست بارتولن پس از هر رابطه جنسی بزرگ تر خواهد شد.
کیست عفونی یا همان آبسه بارتولن نیز بر اثر ورود باکتری ها از طریق برخی بیماری های مقاربتی به این غدد ایجاد می شود. استفاده کاندوم می تواند در جلوگیری از عفونت بسیار مفید باشد.

✍️ بهتر است بخوانید: صفر تا 100 تنبلی تخمدان یا سندروم پلی کیستیک

علائم درگیری با کیست غده بارتولن

همانگونه که در بالا گفته شد، کیست بارتولن غیر عفونی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، زیرا توسط خود فرد قابل مشاهده و لمس نخواهد بود. اما با این حال، وجود علائم زیر می تواند حاکی از وجود کیست در این ناحیه باشد.

• تورم و قرمزی بیش از حد معمول در یک طرف واژن
• احساس درد غیرمعمول در حین نزدیکی و یا راه رفتن و نشستن
• احساس وجود و لمس یک توده گرم بدون درد در ناحیه مذکور

اما در صورتی که کیست عفونی شده باشد و تبدیل به آبسه شود، علائم کمی بیشتر خواهد بود :

• احساس درد شدید در واژن که به تدریج حین رابطه جنسی، راه رفتن و نشستن و کلیه اعمالی که موجب فشار بر این غدد می شوند افزایش می یابد.
• تورم در یک طرف واژن
• علائم وجود عفونت در بدن مانند تب و لرز

راه های تشخیص کیست و آبسه بارتولن

در صورت لمس هر ناحیه متورم برای بررسی باید به متخصص زنان مراجعه شود. تشخیص کیست و یا آبسه بارتولن با معاینه توسط جراح و متخصص زنان انجام می شود.اغلب هیچ تست اضافی مورد نیاز نیست.در موارد بسیار کمی نمونه گیری از ترشحات برای تشخیص نوع باکتری لازم است .این نمونه ها به سادگی از مواد تخلیه شده از آبسه یا از دهانه رحم گرفته می شود و درمان دارویی بلافاصله شروع می شود.
در برخی از موارد به خصوص هنگام بالا رفتن سن و پس از یائسگی، پزشک ممکن است تمامی کیست های درون واژن را برای پیشگیری از بروز بیماری ها بیوپسی و برطرف نماید.

✍️ بیشتر بدانید: آتروفی واژن یا سندرم ادراری تناسلی یائسگی

روش های درمان کیست و آبسه بارتولن

اغلب موارد کیست بارتولن نیاز به درمان ندارد، به ویژه اگر کیست هیچ نشانه ای ایجاد نکند. اما در صورتی که کیست بزرگ یا دردناک شود و سایز رو به افزایش داشته باشد چند اقدام لازم است :

1. لگن آب ولرم و بتادین
2. جراحی
3. آنتی بیوتیک‌ها در صورت وجود آبسه

جراحی کیست بارتولن چطور انجام می شود؟

در کیستهای بزرگ و دردناک یا راجعه و همینطور آبسه های بارتولن، برداشتن کیست، تخلیه یا جراحی های کاملتر اغلب در اتاق عمل و با بیهوشی انجام میشود .ولی در صورتی که فقط تخلیه آبسه لازم باشد میتوان در مطب با بی‌حسی موضعی تخلیه را با تیغ جراحی یا لیزر انجام داد و اغلب نیاز به بخیه ندارد.

نکاتی که برای درمان کیست بارتولن باید بدانید:

• با مصرف مسکن مانند ژلوفن، ایبوپروفن و … می توان درد کیست عفونی را کاهش داد.
• تا بهبودی کامل، فرد مجاز به برقراری رابطه جنسی نخواهد بود.
• در برخی موارد کیست های عفونی پس از گذشت 3 یا 4 روز خود به خود تخلیه و درمان می شوند. در غیر این صورت خود پزشک اقدام به تخلیه خواهد کرد.
• تعدادی درمان خانگی نیز می تواند برای بهبودی کیست بارتولن مفید باشد. مثلا استفاده از ترکیب درخت چای و روغن کرچک. با یک پنبه یا گاز آبسه را به ترکیب آغشته کرده و سپس برای کاهش درد می توانید از کمپرس آب گرم نیز استفاده کنید. چای موجب خروج عفونت و روغن کرچک کاهش دهنده التهاب آبسه خواهد بود.
• در صورت برگشت مکرر و بسیار شدید کیست، ممکن است پزشک از طریق روش لیزر حذف کلیه غدد بارتولن را انجام دهد.

انواع روش های جراحی کیست بارتولن

1- مارسوپیالیزاسیون

در این روش، به بیان ساده می توان گفت پزشک ابتدا یک برش نسبتا بزرگ برای تخلیه حداکثری بر روی آبسه ایجاد می کند. سپس آبسه را تخلیه کرده و محل جراحی یعنی لبه های پوست را بخیه می زند. با استفاده از این روش، تمامی مایعات درون کیست عفونی تخلیه خواهد شد. ممکن است پزشک از بیهوشی عمومی بیمار برای انجام این جراحی استفاده کند. در 24 ساعت اول پس از انجام جراحی، بیمار احساس درد و ناراحتی خواهد کرد که با استفاده از مسکن های تجویز شده توسط پزشک می توان آن را کاهش داد.

2- قرار دادن کاتتر و بالن

در این روش، پزشک بعد انجام بی حسی موضعی ناحیه مورد نظر، یک لوله تخلیه کوچک (کاتتر) را داخل کیست قرار می دهد. سپس دستگاه بالون شکلی را در خروجی کیست یا آبسه قرار می دهد. بالن و کاتتر به مدت 4 هفته داخل کیست باقی خواهند ماند. پس از بهبودی و درمان کیست، پزشک این دستگاه را حذف می کند. این روش علاوه بر تخلیه، برای باز نگه داشتن کیست جهت جلوگیری از بسته شدن و پر شدن مجدد در طول درمان و بهبودی می باشد. روش قرار دادن بالون و کاتتر می تواند عوارض زیر را داشته باشد:
● احساس درد و ناراحتی در زمان وجود لوله
● ایجاد ورم، زخم و یا خونریزی از محل وجود کاتتر و بالن

3- جراحی کیست بارتولن آسپیراسیون توسط سوزن

در این روش جراح با استفاده از سوزن سرنگ تخلیه کیست را انجام می دهد. در برخی موارد این روش همراه با روشی به نام اسکلروتراپی الکل صورت می گیرد. در اسکلروتراپی الکل حفره باقی مانده تخلیه شده با 70٪ الکل پر می شود. جراح الکل را حدودا 5 دقیقه در بقایای کیست نگه می دارد و سپس عمل تخلیه کیست را انجام خواهد داد.

4- لیزر کربن دی اکسید

در این روش ابتدا از لیزر دی اکسید کربن برای ایجاد برشی در پوست واژن استفاده می شود. پس از تخلیه مایعات درون کیست، بقایای کیست توسط لیزر از بین برده می شود و یا با ایجاد سوراخ بسیار کوچک، مایعات باقی مانده تخلیه خواهند شد.

مراقبت های پس از جراحی و درمان کیست بارتولن

بعد از تخلیه كيست بارتولن ، بیمار بايد در عرض 24-48 ساعت براي بازبيني به پزشک مراجعه كنند. مسکن و آنتی بیوتیک باید طبق نظر پزشک مصرف شود. اگر علائم جدیدی از قبیل افزایش تورم، درد، ترشحات واژن یا تب را تجربه کردید، باید به پزشک مراجعه کنید. تخلیه آبسه ممکن است دردناک باشد ولی برای روند درمان کاملا ضروری است و اگر بیمار با بیحسی موضعی تحمل نکند، نیاز است که تخلیه کامل در اتاق عمل انجام شود.

● در صورت بیهوشی برای جراحی، تا ۲۴-۴۸ ساعت انجام کارهایی مانند رانندگی ممنوع است.
● تا ۴ هفته پس از عمل از شوینده های عطری نباید استفاده شود.

پیشگیری از ایجاد کیست و آبسه بارتولن

اگر کیست در مراحل اولیه تشخیص داده شود، باید نشستن در لگن آب ولرم و بتادین سریعا آغاز شود.و اگر عفونت واژینال وجود دارو درمان گردد.شیوه های مناسب و صحیح از نظر بهداشتی در رابطه جنسی می تواند بیماری های منتقله از راه جنسی را کاهش دهد و بنابراین از تشکیل آبسه های بارتولن جلوگیری کند. در افراد مبتلا به کیست های مکرر یا آبسه های تکرار شونده جراحی خاصی انجام میشود که احتمال برگشت کیست را منتفی میکند.یکی از بهترین راه های پیشگیری از بروز بیماری کیست بارتولن رعایت بهداشت فردی در ناحیه تناسلی می باشد. شست و شوی منظم واژن با استفاده از ژل های شوینده مخصوص تاثیر چشمگیری در پیشگیری از بروز این بیماری دارد.همچنین مراجعه منظم به پزشک و چکاپ های سالانه می تواند بسیار مفید و کمک کننده باشد.

کیست بارتولن در هنگام بارداری

در ابتدا باید گفت که این بیماری در باردار شدن فرد هیچ تاثیری ایجاد نمی کند. اما در صورت ابتلا به کیست بارتولن در بارداری، پزشک با توجه به وخامت بیماری زمان درمان را تعیین می کند. اگر کیست فرد عفونی یا بزرگ باشد پزشک باید فورا درمان کیست از طریق دارویی یا جراحی را آغاز کند. کیست عفونی یا بزرگ باید هرچه سریعتر درمان شود. البته در صورتی کیست بارتولن عفونی نشده باشد، فرد در حالت عادی نیز احتیاجی به درمان فوری ندارد. در افراد باردار، پزشکان اغلب درمان و حذف کیست با توجه به خطرات احتمالی دارو های بیهوشی برای جنین، جراحی را تا زمان زایمان به تعویق می اندازند. اما در صورت وجود کیست عفونی یا آبسه این تاخیر قابل قبول نیست.

کیست بارتولن در دختران مجرد

غدد بارتولن در همه ی زنان و دختران وجود دارد و ترشح مایعات واژن یک امر همیشگی است. مسدود شدن این غده هیچ ارتباطی به مجرد یا متاهل بودن فرد ندارد و بروز این بیماری در هر گروه سنی محتمل است. البته در افرادی که رابطه جنسی دارند و ریسک عفونت بستری دارند، شایعتر است.

در نهایت…

بیماری کیست بارتولن یک بیماری قابل پیشگیری است که با رعایت بهداشت فردی و بهداشت رابطه جنسی احتمال بروز آن بسیار کاهش می یابد.ممکن است فردی به کیست بارتولن مبتلا باشد و از بیماری خود اطلاعی نداشته باشد. در این صورت، احتمال بزرگ شدن و عفونی شدن کیست افزایش خواهد یافت. بنابراین بهترین کار این است که به محض لمس یا احساس توده در ناحیه ژنیتال برای بررسی به پزشک مراجعه شود. علاوه بر این، با وجود آنکه بیماری کیست عفونی یا آبسه بارتولن می تواند بسیار دردناک باشد، بیمار می تواند با روش های مختلف بهبودی کامل یابد. اگر به موقع و در مراحل اولیه بیماری به پزشک مراجعه کنید، درمان این کیستها راحت تر و سریع تر خواهد بود.