تنبلی تخمدان در دختران و عوارض آن، یکی از نگرانی‌های جدی مادران در حال حاضر است. چرا که این عارضه می‌تواند تأثیر زیادی بر روحیه و اعتماد به نفس دختران و نیز وضعیت باروری آنان در آینده داشته باشد. ممکن است بیماری سندروم تخمدان پلی کیستیک در دوران بلوغ شروع شده و منجر به اختلالات پریودی در دختران شود. علائم تنبلی تخمدان در دختران و عوارض آن در بدن هر یک از دختران به شکلی خاص خود را نشان می‌دهد. لازم به ذکر است که بهترین زمان جهت تشخیص تنبلی تخمدان در دختران، دوران نوجوانی محسوب میشود. در نتیجه لازم است که در این دوران، دختران در صورت بروز هر نوع مشکل در پریودی و سیستم بدنی خود به متخصص زنان مراجعه نمایند.
چه کسی مستعد ابتلا به تنبلی تخمدان است؟
تخمدان پلی کیستیک که از نظر علمی به عنوان سندرم تخمدان پلی کیستیک شناخته می شود، یک اختلال هورمونی است که به دلیل تجمع کیست های کوچک در داخل یا روی سطح آن، باعث بزرگ شدن تخمدان می شود. این کیست ها حاوی تخمک های نابالغی هستند که به مرحله تخمک گذاری نرسیده اند. تخمدان پلی کیستیک یک بیماری شایع در بین زنان در سنین باروری است و منجر به نقص در فرآیند تخمک گذاری و اختلال در چرخه قاعدگی می شود که بر باروری زنان و توانایی آنها برای بچه دار شدن تأثیر می گذارد.
تنبلی تخمدان در دختران چه زمانی بوجود می آید؟
به صورت کلی، حدود 2.2 تا 26.7 درصد از زنانی که در سنین باروری هستند، به عارضه بیماری هورمونی تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار شده‌اند. اما در حقیقت باید گفت که معمولا تنبلی تخمدان در دختران و عوارض آن در زمانی که مجرد بوده‌اند و بلافاصله بعد از اولین دوره قاعدگی، یعنی در سنین 11 یا 12 سالگی شروع میشود. اما ۷۰ درصد از این بانوان در آن زمان متوجه آن نشده‌اند. البته گاهی این بیماری می‌تواند در سنین 20 یا 30 نیز در خانم‌ها ایجاد شود. به همین علت توصیه میشود که دختران از سنین نوجوانی و نیز جوانی به صورت منظم به پزشک متخصص زنان مراجعه نموده و تحت معاینات دوره‌ای قرار گیرند.
علت تنبلی تخمدان یا سندروم پلی کیستیک
در حال حاضر علت اصلی سندروم تخمدان پلی کیستیک در دختران مشخص نشده است، اما می‌توان از محتمل‌ترین دلایل تنبلی تخمدان به موارد زیر اشاره کرد:
↲ اضافه وزن بالا
تقریبا 40 تا 80 درصد از بانوان مبتلا به تنبلی تخمدان، دارای اضافه وزن هستند. در واقع اضافه وزن از عوامل اصلی ایجاد مقاومت به انسولین بوده و افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و تنبلی تخمدان را به همراه دارد.
↲ استرس و اضطراب
بدن انسان در زمان مواجه با استرس و اضطراب، هورمون کورتیزول ترشح می‌کند که این هورمون موجب افزایش آندروژن‌ها و تنبلی تخمدان میشود.
↲ ژنتیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک از الگوی وراثتی برخوردار بوده و می‌تواند به اعضا یک خانواده به وسیله ژن‌ها انتقال یابد.
↲ مقاومت به انسولین
حدود 70 درصد از بانوان مبتلا به تنبلی تخمدان، دچار مقاومت به انسولین هستند. بدن انسان برای تولید انرژی از قند موجود در مواد غذایی از پانکراس، هورمون انسولین ترشح می‌کند. اگر سلول‌های بدن به درستی از انسولین استفاده نکنند، پانکراس تولید آن را بیشتر می‌کند. بنابراین انسولین اضافی، سبب تحریک تخمدان‌ها و نیز افزایش ترشح هورمون‌های مردانه در بدن میشود.
↲ اختلالات تیروئید
کم کاری تیروئید، نیز می‌تواند موجب ایجاد PCOS یا همان سندروم تخمدان پلی کیستیک شده و علائم این بیماری هورمونی را تشدید کند.
↲ اختلالات غده فوق کلیه
با وجود استرس مزمن و اضافه وزن بالا در بدن، غدد فوق کلیه مقدار آندروژن بیشتری را تولید کرده و این امر موجب تنبلی تخمدان میشود.
↲ سطح بالای آندروژن در بدن
به طور معمول، تخمدان ها هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون و همچنین مقدار کمی هورمون مردانه آندروژن را تولید می کنند. در مورد بیماری تخمدان پلی کیستیک، تولید آندروژن افزایش می یابد و باعث رشد کیست های پر از مایع در سطح تخمدان ها می شود.
10 علامت تنبلی تخمدان در دختران و زنان
1. بی نظمی سیکل قاعدگی
بارزترین علامت تنبلی تخمدان، بی‌نظمی پریودی به شکل تاخیر در قاعدگی یا افزایش فواصل آن است. عدم تخمک گذاری مانع از ریزش پوشش داخلی رحم در هر ماه می شود. برخی از زنان مبتلا به PCOS کمتر از هشت بار در سال پریود می شوند. ممکن است این بی‌نظمی در اوایل دوران بلوغ طبیعی باشد، ولی باید بعد از ۳ سال تنظیم شود.
2. بروز جوش و آکنه
داشتن پوست چرب به همراه آکنه و جوش در بخش‌های مختلف بدن نظیر شانه، پشت، صورت و… نیز از علائم آزاردهنده تخمدان پلی کیستیک بوده و به علت عدم تعادل هورمون ایجاد میشود.
3. هیرسوتیسم یا پرمویی
به عارضه ایجاد موهای زائد در قسمت چانه و صورت، سینه، و داخل ران‌ها، هیرسوتیسم می‌گویند که به علت افزایش حساسیت به هورمون‌های مردانه ایجاد می‌گردد.
4. ریزش مو
ریزش موها و طاسی با الگوی مردانه نیز از علائم تنبلی تخمدان است که به دلیل عدم تعادل هورمونی بوجود می‌آید.
5. افزایش وزن
در عارضه تخمدان پلی کیستیک، متابولیسم و سوخت و ساز بدن کمتر شده و در صورت عدم تحرکی و رعایت نکردن اصول تغذیه، فرد با تجمع چربی در بخش شکم و پهلو مواجه شده و چاق میشود. البته تمام افراد مبتلا به تنبلی تخمدان چاق نبوده و گاهی حتی بسیار لاغر هستند اما تحقیقات نشان داده تا 80 درصد از زنان مبتلا به PCOS دارای اضافه وزن یا چاق هستند.
6. خونریزی شدید
پوشش داخلی رحم طولانی تر می شود، بنابراین قاعدگی شما می تواند سنگین تر از حد معمول باشد.
7. رشد موهای زائد
بیش از 70 درصد از زنان مبتلا به این عارضه روی صورت و بدن خود – از جمله پشت، شکم و سینه – مو رشد می کنند. رشد بیش از حد مو هیرسوتیسم نامیده می شود.
8. طاسی مو با الگوی مردانه
یکی از عوارض نادر تنبلی تخمدان یا سندروم پلی کیستیک تخمدان این است که موهای سر نازک شده و می ریزند.
9. تیره شدن پوست
لکه های تیره پوست می توانند در چین های بدن مانند چین های گردن، کشاله ران و زیر سینه ها
10. مشکلات باروری
تخمگذاری های نامنظم و اختلالات عملکردی تخمدان می تواند مشکلاتی در باروری زنان ایجاد کند.
تنبلی تخمدان در دختران خطرناک است؟
عارضه سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان در دختران، به خودی خود خطرناک نخواهد بود. ولی ممکن است این بیماری هورمونی، عوارضی مانند دیابت نوع ۲، مشکلات قلبی عروقی و التهاب کبد را برای آنان ایجاد کند. علاوه بر آن، اختلالات دوران قاعدگی به خصوص اگر در مدت زمان طولانی ادامه یابد، خطر ابتلا به سرطان آندومتر رحم در آینده را، در دختران افزایش خواهد داد.
عوامل خطر و عوارض تنبلی تخمدان در دختران
گاهی اوقات ممکن است بیماری تنبلی تخمدان و عوارض آن تا مدت‌ها خود را نشان ندهد؛ ولی با گذشت زمان دختران دچار مشکلاتی غیر طبیعی شوند. در ادامه شایع‌ترین عوارض تنبلی تخمدان را بررسی می‌کنیم:
- رشد موهای زائد صورت و ضخیم شدن آنها
- سقط جنین یا زایمان زودرس در آینده
- خونریزی غیرطبیعی رحم
- ایجاد جوش سرسیاه در صورت
- ریزش مو و کچلی در نواحی شقیقه و میان سر
- افسردگی، استرس و پرخوری عصبی
- بی‌نظمی پریود نظیر لکه بینی یا تاخیر در آن
- بروز ویژگی‌های جسمی مردانه
- آپنه یا وقفه تنفسی در خواب
↫ خطرات جبران ناپذیر تنبلی تخمدان یا PCOS
- سرطان آندومتر رحم
- ایجاد انواع بیماری دیابت، قلبی عروقی و فشارخون
- ایجاد سرطان سینه
- دیابت یا فشارخون بالا در بارداری
- ناباروری
ترفند های کنترل و بهبود سندروم پلی کیستیک
درمان سندروم تنبلی تخمدان یا PCOS با هدف کنترل علائم و مشکلات مرتبط به آن انجام میشود. تکنیک های بهبودی شامل تغییر سبک زندگی، مثل تغذیه سالم و ورزش منظم، استفاده از داروهای هورمونی برای تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش علائم بیش‌هورمونی و یا در صورت نیاز، درمان ناباروری است. در این مرحله مراجعه منظم به پزشک و پیگیری درمان اصولی و مشاوره‌های روانی می‌تواند در مدیریت و بهبود کیفیت زندگی زنان و دختران مبتلا به سندروم پلی کیستیک مفید و کمک کننده باشد.
راهکارهای پیشگیری از تنبلی تخمدان در دختران
هیچ راهکار قطعی جهت پیشگیری از تنبلی تخمدان در دختران و عوارض آن وجود ندارد، ولی شما می‌توانید اقدامات مناسبی را جهت کاهش احتمال بروز این عارضه انجام دهید.
- ورزش منظم
- دوری از غذاهای فست فودی
- ثابت نگه داشتن وزن
- کاهش مصرف کربوهیدرات
- پرهیز از مصرف چربی
- حذف قند و شیرینی جات مضر
عارضه تنبلی تخمدان در دختران را جدی بگیرید!
لازم است بدانید پریود های نامنظم، مخصوصا در ۲ سال اول قاعدگی، همیشه نشان دهنده تنبلی تخمدان در دختران نوجوان نخواهد بود. ولی لازم است در صورت ادامه دار شدن این موضوع و بروز سایر علائم تنبلی تخمدان، حتما این مشکل جدی گرفته شده و به پزشک متخصص زنان مراجعه شود. زیرا مراجعات دوره‌ای به متخصص زنان از دوران بلوغ و کنترل علائم این عارضه موجب جلوگیری از شدت یافتن تنبلی تخمدان در دختران و عوارض آن در آینده خواهد شد.
*~ سوالات متداول درباره تنبلی تخمدان ~*
از علائم شایع تنبلی تخمدان، پریودهای نامنظم و طولانی مدت است. گاهی ممکن است دختران در یک سال کمتر از ۹ بار پریود شوند. ولی هر پریود سنگین بوده و مدت زیادی ادامه داشته باشد.
بله بیماری تنبلی تخمدان زمینه وراثتی داشته و به همین علت در دختران لاغر نیز زیاد مشاهده میشود.
بله. زیرا درمان تنبلی تخمدان کاملا امکان پذیر و تقویت تخمک گذاری با انواع روش‌های مختلف مانند تجویز دارو و جراحی صورت می‌گیرد.
در بدن فردی که مبتلا به قاعدگی نامنظم، عدم قاعدگی و قاعدگی با فواصلی طولانی هستند، به دلیل عدم ترشح پروژسترون، ضخامت آندومتر در طول زمان افزایش پیدا کرده و احتمال ابتلا به سرطان آندومتر را بالا می رود. همچنین افرادی که دچار مشکل ناباروری هستند، مجبور به مصرف داروهای تحریک کننده تخمدان خواهند بود که این مساله نیز می تواند ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.