پرولاپس یا افتادگی مثانه وضعیتی است که مثانه به طور ناعادی به پایین افتاده می‌شود و از محل خود در رانه‌ای نرم که در شکم قرار دارد، بیرون می‌آید. این مشکل می‌تواند منجر به علائم ناراحت‌کننده‌ای مانند بی‌اختیاری ادرار، درد در منطقه پایینی شکم و تغییرات در الگوی ادراردهی شود. درمان این وضعیت ممکن است از طریق فیزیوتراپی، داروها یا در موارد شدیدتر، جراحی انجام شود که در این مقاله از سایت دکتر
چه زمانی دچار افتادگی مثانه یا پرولاپس می شویم؟
پرولاپس یا افتادگی مثانه زمانی اتفاق می‌افتد که بافت حمایتی بین مثانه زن و دیواره واژن کشیده و افتاده می‌شود و مثانه به سمت واژن افتاده می‌شود.
پرولاپس مثانه به‌عنوان سیستوسل یا فتق مثانه نیز شناخته می‌شود.
کشیدگی عضلاتی که اندام‌های لگن را پشتیبانی می‌کنند ممکن است منجر به افتادگی مثانه شود.
این افتادگی در هنگام زایمان طبیعی یا در صورت یبوست مزمن، سرفه شدید یا بلند کردن اجسام سنگین اتفاق می‌افتد.
افتادگی مثانه همچنین باعث ایجاد مشکلات بعد از یائسگی،که سطح استروژن کاهش می‌یابد، می‌شود.
نشانه اصلی افتادگی مثانه بی‌اختیاری ادرار است.
علائم افتادگی مثانه در زنان
افتادگی مثانه می‌توانند زندگی روزمره و کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهند، بنابراین در صورت بروز علائمی که در ادامه قید خواهد شد، حتما برای ارزیابی و درمان مناسب و به موقع به پزشک متخصص مثانه زنان مراجعه کنید:
↲ بی اخیاری ادرار
زنان ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند کنترل ادرارشان را داشته باشند و به طور ناگهانی ادرار ریزش پیدا کند.
↲ احساس فشار یا سنگینی در منطقه پایینی شکم
افتادگی مثانه می‌تواند با احساس فشار و سنگینی در ناحیه پایینی شکم همراه باشد که ممکن است به ویژه در زمان ورزش یا بلند کردن اشیاء سنگین تشدید شود.
↲ احساس عدم تخلیه کامل مثانه
زنان ممکن است احساس کنند که پس از رفتن به دست‌شویی، مثانه‌شان به‌طور کامل خالی نشده است و ادراری باقی مانده است.
↲ درد در منطقه زیرین شکم
در برخی موارد، افتادگی مثانه ممکن است با درد و ناراحتی در ناحیه زیرین شکم همراه باشد که معمولاً با فشار و فعالیت‌های روزمره تشدید می‌شود.
↲ درد یا ریزش ادرار در طول مقاربت جنسی
افتادگی مثانه می‌تواند منجر به درد یا ریزش ادرار در طول مقاربت جنسی شود. این موضوع ممکن است منجر به ناراحتی و عدم لذت در تجربه جنسی شود و نیاز به مشاوره پزشکی دارد تا علت آن بررسی شود و درمان مناسب ارائه شود.
↲ تکرر عفونت مثانه
زنان با افتادگی مثانه ممکن است به علت عدم تخلیه کامل مثانه، با تکرار عفونت‌های مثانه روبه‌رو شوند. این عفونت‌ها می‌توانند با علائمی مانند درد و سوزش هنگام ادرارکردن، ادرار خونی، و ادرار روشن نشان داده شوند.
علت افتادگی مثانه یا پرولاپس
کف لگن شامل عضلات، رباط‌ها و بافت‌های اتصالی است که از مثانه و سایر اعضای لگن حمایت می‌کنند. ارتباط بین عضلات کف لگن و رباط‌ها، به‌عنوان نتیجه‌ای از آسیب‌های زایمان یا فشار مزمن بر عضلات کف لگن، می‌تواند در طول زمان ضعیف شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد مثانه پایین‌تر از حد نرمال می‌افتد و به سمت مهبل کشیده می‌شود. از جمله دیگر دلایل احتمالی افتادگی مثانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد::
- بارداری و زایمان طبیعی
- اضافه‌وزن یا چاقی
- بلند کردن مکرر اجسام سنگین
- فشار هنگام دفع
- سرفه مزمن یا برونشیت
زمان مراجعه به پزشک
افتادگی شدید مثانه می‌تواند ناراحت‌کننده باشد و تخلیه مثانه را دشوار و منجر به عفونت آن می‌شود. در صورت مشاهده علائم یا نشانه‌هایی را که باعث ناراحتی می‌شود، به پزشک خود مراجعه کنید.
عوامل خطر افتادگی مثانه
عوامل خطر افتادگی مثانه شامل موارد زیر می‌شود:
۱. باروری
زنانی که چند بار زایمان کرده‌اند ممکن است بیشتر در معرض خطر افتادگی مثانه قرار بگیرند.
۲. سن بالا
با پیری، عضلات و بافت‌های حمایتی در ناحیه لگن و شکم ضعیف‌تر می‌شوند که می‌تواند باعث افتادگی مثانه شود.
۳. وزن بالا
چاقی و وزن بالا می‌تواند فشار زیادی بر روی مثانه و عضلات پایینی شکم ایجاد کند و افتادگی مثانه را تسهیل کند.
۴. ورزش‌های سنگین
انجام ورزش‌های سنگین و فعالیت‌هایی که فشار زیادی بر روی ناحیه لگن و شکم ایجاد می‌کنند می‌تواند عامل خطر افتادگی مثانه باشد.
۵. عوامل ژنتیکی
وجود تاریخچه خانوادگی افتادگی مثانه می‌تواند نشان‌دهنده افزایش خطر در افراد دیگر باشد.
۶. هیسترکتومی
جراحی هیسترکتومی می‌تواند عاملی برای افتادگی مثانه در زنان باشد. با حذف رحم، ساختارهای حمایتی اطراف مثانه و ناحیه لگن ممکن است تضعیف شده و افتادگی مثانه را تسهیل کند.
روش های تشخیص افتادگی مثانه
تشخیص افتادگی مثانه در زنان توسط پزشک ارولوژ، متخصص زنان و نفرولوژها انجام می‌شود تا با توجه به شرایط بیمار بهترین برنامه درمانی برای بهبود هرچه سریع‌تر فرد در نظر گرفته شود. روش های تشخیص افتادگی مثانه عبارت است از:
↲ معاینه فیزیکی لگن
لگن بیمار در حالت خوابیده و ایستاده مورد معاینه قرار می‌گیرد. در طول معاینه پزشک به دنبال بافتی است که به مهبل (واژن) کشیده شده و نشان دهنده افتادگی اندام‌های لگن است. به احتمال زیاد از شما خواسته می‌شود در حالتی که هنگام دفع قرار می‌گیرید، بنشینید تا میزان افتادگی مثانه بررسی شود. برای بررسی قدرت عضلات کف لگن از شما خواسته می‌شود که آن‌ها را، مثل زمانی که سعی دارید جریان ادرار را متوقف کنید، منقبض کنید.
↲ مصاحبه پزشکی و گرفتن شرح حال
شما می‌توانید فرمی را پر کنید که به پزشک شما کمک می‌کند میزان افتادگی مثانه را و اینکه چقدر بر کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارد، اندازه‌گیری کند. اطلاعات جمع‌آوری‌شده همچنین به تصحیح تصمیمات گرفته‌شده برای درمان کمک می‌کند.
↲ آزمایش مثانه و ادرار
اگر افتادگی مثانه حاد باشد آزمایشی انجام می‌شود تا چگونه تخلیه مثانه تعیین شود. اگر مشخص شود که پس از ادرار، مثانه کاملاً تخلیه نمی‌شود و ادرار به‌صورت غیرطبیعی در مثانه باقی می‌ماند پزشک آزمایش ادرار را انجام می‌دهد تا علائم عفونت مثانه را بررسی کند.
↲ آزمایشات تصویربرداری
تصویربرداری مانند سونوگرافی، آی‌ام‌آر‌آی، یا سیستوگرافی ممکن است برای تشخیص افتادگی مثانه استفاده شود و به پزشک اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت مثانه و ساختار ارگان‌های اطراف آن بدهد.
راهکار های درمان افتادگی مثانه
درمان بستگی به‌شدت افتادگی مثانه دارد. موارد خفیف افتادگی مثانه – کسانی که دارای علائم واضح کم یا بدون علائم واضح هستند، به‌طور معمول نیازی به درمان ندارند. بیمار به‌صورت مرتب به پزشک مراجعه می‌کند تا مطمئن شود که افتادگی شدیدتر نشده است و تنها اقدامات خود مراقبتی مانند تمرینات تقویت ماهیچه‌های کف لگن را انجام می‌دهد. اگر مراقبت‌های خانگی مؤثر نباشند، درمان اولیه پرولاپس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
۱. فیزیوتراپی
انجام تمرینات تقویتی و تمرینات کششی برای تقویت عضلات پایینی شکم، لگن و محیط مثانه می‌تواند بهبود افتادگی مثانه را تسهیل کند.
۲. دارو درمانی و درمان با استروژن
در برخی موارد، داروهایی مانند مشخصهای استروژنی ممکن است به عنوان درمان مورد استفاده قرار گیرند، به ویژه در صورتی که افتادگی مثانه مرتبط با تغییرات هورمونی باشد.
۳. جراحی
در موارد شدیدتر افتادگی مثانه، جراحی ممکن است لازم باشد. در این روش، عمل جراحی برای تقویت عضلات و بافت‌های پشتیبانی کننده مثانه انجام می‌شود.
۴. استفاده از ابزار پشتیبانی
استفاده از وسایلی مانند پد یا دستگاه‌های پشتیبانی مثانه می‌تواند به کنترل علائم افتادگی مثانه کمک کند.
۵. تغییر سبک زندگی
تغییراتی مانند کاهش وزن، تقویت عضلات با ورزش منظم، اجتناب از بلند کردن اشیاء سنگین، و کنترل عفونت‌های مثانه می‌تواند به بهبود وضعیت افتادگی مثانه کمک کند.
جراحی افتادگی مثانه چه زمانی پیشنهاد می‌شود؟
اگر علائم قابل‌توجه و ناراحت‌کننده‌ای دارید، درمان پرولاپس ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
اغلب جراحی به‌صورت واژینال انجام می‌شود و شامل جابجایی پرولاپس مثانه به محل، از بین بردن بافت اضافی و سفت کردن ماهیچه‌ها و پیوندهای کف لگن است. اگر بافت‌های واژن بسیار نازک باشند پزشک برای حمایت ممکن است از نوع خاصی از پیوند بافت برای تقویت بافت‌های واژن استفاده کند. در برخی موارد پزشک توصیه می‌کند که رحم کاملاً برداشته شود(هیسترکتومی) و عضلات آسیب‌دیده کف لگن، رباط‌ها و سایر بافت‌ها ترمیم شوند.
درمان پرولاپس مثانه و بی‌اختیاری ادرار
روش‌های درمانی که هم برای افتادگی مثانه مفید است و هم برای بی‌اختیاری ادرار شامل:
- کاهش مصرف داروهای ادرارآور و داروهای خاص مانند داروهای آنتی‌هیستامین و داروهای سرماخوردگی.
- روش‌های آموزش کنترل مثانه شامل تمرینات کگل، عضلات کف لگن که برای متوقف کردن جریان ادرار استفاده می‌شود را انقباض کنید و چند ثانیه نگه‌دارید و سپس آن‌ها را شل کنید.
- بیماران همچنین می‌توانند زمانی که در توالت هستند با متوقف کردن ریزش ادرار و ایجاد دوباره جریان، عضلات را ورزش دهند. همچنین فرد باید سعی کند هرلحظه‌ای که احساس تخلیه دارد به توالت نرود و ادرار را کنترل کند و بتواند برنامه زمانی برای تخلیه مثانه ایجاد کند.
- برای بی‌اختیاری بیش‌ازحد معمولاً روش بیوفیدبک برای افزایش آگاهی از سیگنال‌های بدن استفاده می‌شود.
- داروهایی که برای درمان بی‌اختیاری استفاده می‌شود شامل داروهایی هستند که از انقباض‌های غیرارادی مثانه جلوگیری می‌کنند، عضلات مثانه را سفت می‌کنند تا ریزش ادرار را کاهش دهند یا عضلات را شل می‌کنند تا عضلات بتوانند تخلیه کامل را طی ادرار انجام دهند.
- برای بی‌اختیاری فشاری، ایمپلنت را می‌توان به محوطه اطراف مجرای مثانه تزریق کرد تا به حجم آن اضافه شود. شایع‌ترین روش جراحی برای بی‌اختیاری فشاری شامل بالا کشیدن و حمایت مثانه، گاهی اوقات با استفاده از نخ بلند، به‌عنوان راهی برای تنگ شدن مجرای ادرار است.
پیشگیری از افتادگی مثانه
برای کاهش خطر ابتلا به پرولاپس مثانه، این اقدامات خود مراقبتی را امتحان کنید:
- تمرینات کگل را به‌طور منظم انجام دهید: این تمرینات می‌تواند ماهیچه‌های کف لگن را تقویت کند و این به‌ویژه پس از فرزند آوری مهم است.
- درمان و جلوگیری از یبوست: غذاهای با فیبر بالا می‌توانند به پیشگیری و رفع یبوست کمک کنند.
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین و انجام روش صحیح جابجایی اجسام: هنگام بلند کردن اجسام، به‌جای کمر یا پشت، از پاهای خود استفاده کنید.
- کنترل سرفه: سرفه مزمن یا برونشیت را درمان کنید و سیگار نکشید.
- از افزایش وزن اجتناب کنید: با پزشک خود بخواهید تا وزن ایدئال و مناسب برای شما را تعیین کند و اگر نیاز به کاهش وزن‌دارید درباره روش‌های کاهش وزن با پزشک مشاوره کنید.
*~ سوالات متداول درباره افتادگی مثانه یا پرولاپس ~*
عواملی همچون باروری، سن بالا، وزن بالا، زایمان طبیعی و ورزش‌های سنگین می‌توانند خطر افتادگی مثانه را افزایش دهند.
تشخیص افتادگی مثانه از طریق مصاحبه پزشکی، بررسی فیزیکی، آزمایش‌های ادرار و تصویربرداری انجام می‌شود.
راه‌های درمانی شامل فیزیوتراپی، مصرف داروها، جراحی، استفاده از وسایل پشتیبانی و تغییرات در روش زندگی می‌شود.
بله، با انجام تمرینات تقویتی، حفظ وزن مناسب، اجتناب از بلند کردن اشیاء سنگین و مراقبت از سلامت عضلات شکم و لگن می‌توان از افتادگی مثانه پیشگیری کرد.